İŞARETLERİN MANTIĞl:

İlk insanların işaretleme ve işaretlerle duygularını anlatmaları ilk nce gnlk hayat sıkıntılarını gidermeye ynelikti. Daha sonra bu yolu ekonomik alanlarda (alışveriş, hesap yapma vb. kullanmaya başladılar. Bizim burada işaretler olayını incelerken asıl zerinde duracağımız yn define ve gm alanıdır. Dolayısıyla yazıtbilim de denilen -Eplı;!raft biliminin bir blmne girmiş olacaijız. Bu başlık altında ve kitabımızın btnnde vereceğimiz bilgiler btnyle Arkeoloji biliminin tespit ettiill okunmuş, zlmş veriler değildir. Aslına bakılırsa defineci gzyle ve belli bir mantıkla zmlendiği sylenen birok tarihi figr, arkeologlarca bilim işi değil; film işi gibi değerlendirilmektedir. Bir bakıma bu yaklaşım byk lde de doğrudur. nk bizim de uzun yıllar iinde edindiğimiz tecrbelerden bir gerek ıkmıştır ki o da Trkiye'deki definecilerin hemen tamamına yakını yaptıkları işi hi bilmeden yapmaktadır. Tamamen kulaktan duyma ve uydurma ifadelerle define peşinde koşulmaktadır. Gerek işaretler ve gerek semboller farklı biimlerde olduğu gibi, aynı şekiller altında farklı anlamlar ierebilir. Bunu dalma gz nnde tutmak gerekir. Biz işaretleri farklı aılardan incelemeye alışırken şu gruplandırmayı da okuyucumuzun belgisine sunmak isteriz: Her işaret farklı medeniyetlerin ve o medeniyetlerin iinde yaşayan insanın 11ml, sosyal yapısı, zenginlik-fakirliği, yaş durumu vs. gibi durumlarıyla yakından ilgili olduğu iin; gruplandırma tablomuz bu dşnceyle hazırlanmıştır.

Her işaret ve sembol şu kriterlere dayanarak incelenmelidir:

- Rakamsal şifreler,

- Alfabetik şifreler,

- Dinsel şifre ve ldeogramlar,

- Sosyal simgeler,

- Hayvan figrleri,

- Para Figrleri,

- Tabiat varlıkları.

Biz asıl mesajımızı; grlen her işaretin mutlak define olup olmadığının belirlenmesi gerekir diye vermek istiyoruz. Bylece tabiat ve doğal gzelliklerimiz korunmuş olurken, inanıyoruz ki defineci insanlar da cehaletten kaynaklanan boş alışmalarla emek, para, zaman ve mitlerini heba etmemiş olacaklardır. Bugn artık bir sektr haline geldiği birok mahfilde ifade edilen definecilik; Anadolu insanımızın iin sadece bir duyum ve ardından bir kazma-krekten ibarettir. Oysaki definecilik birka ynyle ihtisas isteyen bir alandır. Bunları kabaca şu başlıklar altında incelemek mmkndr: Duyum, rivayet ve sylemler: Defineciler arasında en yaygın işleyen kurum budur. Dağ başında, tarlada veya ev ya da bahede bir işlenmiş taş gren kişi, adeta yerinden hoplamakta; parayı bulduğunu hayal ederek ne zaman ve nasıl kazı yapacağını hesaplamaya gemektedir. Aynı şeklide bir kyl ya da iftimiz tarla ya da bahesinde rastladığı bir taş veya mermer ktleyi ok byk bir hazine bulmuşasına en yakın evresine anlatarak buradaki paranın nasıl alınacağını grenmeye alışmaktadır. Bulduğu şeyin para işareti olup olmadığını dşnmeye ihtiya bile duymamaktadır. En ok rastladığımız tablolardan biri de kişilerin dedelerinin, babaannelerinin gmdğ ya da gmlrken grdğ ama lrken sylediği define anlatımlarıdır. Bunların oğunun dedesi veya bir aile byğ gya bahenin ya da tarlanın bir yerine bir miktar para gmmştr ve kimseye uzun zaman sylememiştir. Biz bu tip yerlerin anlatımı ile gelen insanların oğu zaman gerekten o yerlerde para olduğundan değil; komşularında ya da kylerinde zaman zaman ıkan para sylentilerinden şphelenerek bize geldiklerini biliyoruz.

Trkiyede bu sahada yazılmış bazı kitaplar vardır. Biz onları kitap olarak nitelemekten sıkıntı duyuyoruz. Define işiyle hi alakası olmayan bazı sembol ve işaretler! anılan kitabın iine koyarak defineye şu kadar adım, bu kadar adım diye nitelemek yle bir cehalettir ki, bu kadar cehalet ancak tahsil ile elde edilebilir. Her rakam ve her harf define işareti demek değildir. Bunun iin biz karşılaştığımız her insana araştırma, sorma ve istişare tavsiyesinde bulunuyoruz. Defineciliğin bir kazı işi olamayacağını, ncelikle sormak, sorgulamak ve ihtimalleri glendirmek sanatı olduğunu anlatmaya alışıyoruz. Şayet Anadolu'da her rakam ve her yazı bir defineye işaret olsa idi Trkiye Cumhuriyeti Devleti btn fertlerine hi alışmadan ve yattığı yerde Avrupa'daki bir insanın aylık kazancının birka katını gnlk yevmiye diye deyebilirdi. Ama yok byle bir şey ..

Bunlarla beraber rakamlar ok nemlidir. Harflerin bir rakam değeri vardır ve bu metot arkeolojik alanda olsun, define gmlerinde olsun kullanılmış olabilir. rneğin bir (XI işareti yemin (teyit etme) ya da mezar işareti olabileceği gibi Roma harf ve rakam değeri olarak ı o adımın ifadesi olabilir. Yine aynı şeklide IU harfi Roma rakamı olarak (50) yl ifade edebileceği gibi kare bir kutu iine alınarak, kabartma olarak işlendi ise bu kıllı anlamı taşır ve bir bitiş ile bir yeniden başlayış ın ifadesidir. Bununla beraber sosyal stats yksek olan bu insanla ilgili olarak mcevherat ve parayı kapsayan hazine işareti olarak da değerlendirilir. Burada dikkat edilecek unsur resmin bulunduğu yer ve nasıl bir konumda kullanılmış olduğudur. Biz L işaretini mezar stellerinde kişinin Hzik gc, dnya değişimi, mezar armağanlarına ilişkin variyeti veya dnyada iken ekonomik stnlğnn bir simgesi olarak bunun mezar taşında dilendirilmesi anlamında grdğmz gibi, ge Frigya dnemine alt blgelerde kayanın kendisi L biiminde kesilip işlenmiş halde de (mezar olarak) grdk. Aynı işareti Bizans medeniyetinin hayat bulduğu pek ok yrede kayalarda oyma olarak da grmek mmkndr.

(L) işareti anadaki vazonun altında İşaretlerin kendisi bazen bir olayı ifade ediyor olmakla beraber, o işaretin yapısı oradaki olayla ilgili bilgileri de verebilir. Mesela bir mezar ifadesi olan kayadaki oyuk, derinliğin bilgisini verdiği gibi, hangi ynde olduğunu kenarındaki bir izgi veya nokta ile veriyor olabilir. Oyuğun genişliği de o istikametteki mesafenin tayinine yardımcı olur. Bylece biz; sabit bir kayadaki kk bir oyuktan hem mezarın derinliğini, hem o ukur işarete olan uzaklığını ve hem de hangi istikamette olduğunu grenmiş oluruz.

Bu arada nem arz eden hususlardan birisi de rakam ve harflerin ierik anlamlarıyla okunabilmesidir. Yani biz hangi rakamın hangi dneme alt bir yazı olduğunu bilmezsek, onun ifade ettiği anlamı da zemeyiz. Mesela; ellinin ilk rakamı izgisel olarak aşağıdaki biimlere doğru evrim geirmiş, sonra M.. I. Yzyıl dolaylarında (L) harfine benzetilmiştir.

Grldğ!; gibi yukarıdaki şekillerin her birisinin ifade ettiği rakamsal değerler (50) dir. Ama bu durumu bilmeyen bir defineci bu işaretlerin ilk ikisinden birini bir kayada grse onu ok işareti zannedecek ve o ynde hedef arayacaktır. Byle bir alışmanın sonucu ise her zaman boş olacaktır. Biz en sağdaki gerek 50 sayısını ifade eden CU motifini "Burada 90 dnşl bir tnel var diyerek. harfin boyutlarını lmleyen szm ona işaret uzmanlarını da grdğmz iin konunun nemini burada anlatmaya alışıyoruz. Yine burada bizim tarihsel sre iinde değişerek bu grntleri elde etmiştir diye verdiğimiz şekillerden bir tanesi yani: , ideogramı antik dnemin pek ok srecinde kadın ve kadın cinsel organı anlamında kullanılmıştır. Bunun ok ucu olarak yukarıya bakan şekli ise erkek betimlemesi olarak arkeolojik kontekstlerde yerini almıştır. Ele geen bir takım işaretlerin de mutlak ve kesin anlamda; karşılığı budur denmemelidir. Araştırma yapılan blgede veya definenin kimlere alt olduğu konusunda o emaneti bırakan veya orada yaşayan insanların kimler olduğunu da -mmkn olduğu kadar- bilmek gerekir. Biz kitabımızda bazı işaret ve simgelerle ilgili olarak onların hangi anlamları ifade ettiklerine dair bilgiler veriyoruz. Ancak sayfalarımızı pek ok yerde izilmiş. elden ele gezen işaretlerle dolu kağıt paralarının fotokopileri ile doldurmak istemedik. Zira bu işle uğraşan insanlara bunların zarar ve zaman kaybından başka getireceği hibir şeyin olmayacağını ok iyi biliyoruz. nk oğu uydurma ve kulaktan dolma asılsız şeylerdir. Bunları rnekleri ile aıklayacağız. Gnmzde de sıka rastladığımız gibi, eski dnemlerde de len kişinin sosyal statsne gre o insanın sağlığında iken yaptığı işleri, sahip olduğu mal varlığını, elindeki mesleğini, lm sebebini, taşıdığı unvan ve titrini vb. unsurları yazıyla değil de resimle anlatan mezar taşları biliyoruz. Bu, o devirlerin kendi zihniyet ve anlayışlarıyla, trelerinin gereği bir uygulamadır. İşaretler hakkında şunu belirtmekle fayda vardır: Konulan her işaret; her yerde aynı anlama gelecek diye bir kural da yoktur. Geri, bazı işaret ve semboller asırlar boyunca aşağı yukarı aynı dşnceler! ifade etmiştir ama hi kimsenin aynı anlamı ıkaramayacağı ya da hi anlayamayacağı işaretler de vardır. Bu tr yalnız o figr yapan kişinin kendisine zel bir şifre olan işaretlerin varlığını da kabul etmek zorundayız. Ayrıca yaşadıkları devir ve coğrafi blgenin farklı olmasından dolayı her kltrn aynı harf ve rakamları, aynı simgeleri kullandıkları da dşnlemez. Bir kayadan alınan buradaki işaret birok insana farklı şeyler dşndrebilir. Ama resimdeki şifreyi sağlıklı okuyan kişi bir sığınağın yolunu bulmuştur. Burada bir define sinyali de alınmışsa; artık o kişiye dşen tek şey yasal yoldan izin alıp alışmaktır. Ele geen birtakım işaretlerin de mutlak ve kesin anlamda; 'karşılığı budur denmemelidir. Araştırma yapılan blgede veya definenin kimlere ait olduğu konusunda o emaneti bırakan veya orada yaşayan insanların kimler olduğunu da -mmkn olduğu kadar- bilmek gerekir. Biz sitemizde bazı işaret ve simgelerle ilgili olarak onların hangi anlamları ifade etiklerine dair bilgiler veriyoruz. Ancak sayfalarımızı pek ok yerde izilmiş, elden ele gezen işaretlerle dolu kğıt paralarının fotokopileri ile doldurmak istemedik. Zira bu işle uğraşan insanlara bunların zarar ve zaman kaybından başka getireceği hibir şeyin olmayacağını ok iyi biliyoruz. nk oğu uydurma ve kulaktan dolma asılsız şeylerdir. Bunları rnekleri ile aıklayacağız. Gnmzde de sıka rastladığımız gibi, eski dnemlerde de len kişinin sosyal statsne gre o insanın sağlığında iken yaptığı işleri, sahip olduğu mal varlığını, elindeki mesleğini, lm sebebini, taşıdığı unvan ve titrini vb. unsurları yazıyla değil de resimle anlatan mezar taşları biliyoruz. Bu, o devirlerin kendi mantalite ve anlayışlarıyla, trelerinin gereği bir uygulamadır. İşaretler hakkında şunu belirtmekte fayda vardır: Konulan her işaret; her yerde aynı anlama gelecek diye bir kural da yoktur. Geri, bazı işaret ve semboller asırlar boyunca aşağı yukarı aynı dşnceleri ifade etmiştir ama hi kimsenin aynı anlamı ıkaramayacağı ya da hi anlayamayacağı işaretler de vardır. Bu tr yalnız o sembol yapan kişinin kendisine zel bir şifre olan işaretlerin varlığını da kabul etmek zorundayız.

Ayrıca yaşadıkları devir ve coğrafi blgenin farklı olmasından dolayı her kltrn aynı harf ve rakamları, aynı simgeleri kullandıkları da dşnlemez. Bir kayadan alınan buradaki işaret birok insana farklı şeyler dşndrebilir. Ama resimdeki şifreyi sağlıklı okuyan kişi bir sığınağın yolunu bulmuştur. Burada bir define sinyali de alınmışsa; artık o kişiye dşen tek şey yasal yoldan izin alıp alışmaktır. Definecilerin yer arayıp bulmada asıl sıkıntıları işaretleri bulmak değiI, bulunan işaretleri okuyup zebilmektir. Aslında pek ok zaman bir definenin hemen yanı başında gezilir, dolaşılır; ama farkına varılamaz hatta zerine basılır, yine de bunun bilincinde olunamaz. nk oğu defineci ne yaptığını ne yapmak istediğini bilmemektedir. zellikle arazi zerinde arama yapılacağı zaman kişiler bir kısım mihenk noktalarını hi bilmemektedirler. Bunun iin işaret arayıcılarına şu tavsiyelerde bulunmak isteriz.

Arazilerde, geniş taramalı gzlem yapınız. evreye geniş bakınız. Bu bakım işlemini ıplak gzle yapınız.

Kk ve byk tepecikler, kaybolması mmkn yerler değildir. yleyse bu tr tepelerle gneşin eşitli konumları ve dağ-dere ilişkisi boyutunda oranlar, mnasebetler kurunuz.

Bu mnasebeti geniş evre alanı iinde yapınız ve kendi kendinize mutlaka; "Ben olsam nereye gmerdim sorusunu sıka sorarak en uygun yeri bulmaya alışınız.

Yakın, orta tarih iinde eşme ve pınarlar nem arz eder. Bunların gzeleri kaybolmuş olabilir. Buralarda yoğunlaşınız

Arama alanınızı tararken işaretlere rastladı iseniz; bunları sakın kendi kendinize yorumlamayınız. Bir uzman kişi ile kontak kurunuz.

Defineye gtren işaretler oğu zaman bir tane değildir. Bulduğunuz bir işaretin, muhtemel define yerine gre aynı aptaki yuvarlak evresini inceden inceye tarayınız. Başka işaretler olup olmadığına emin olunuz. Bylece bulacağınız ikinci ve nc işaretler gmen kişinin de mantığıyla sizin, emanete daha kolay ulaşmanızı sağlayacaktır.

İşaretler arazi zerinde bazen evresel değil de peşi sıra olabilir. Bu durumda ardışık verilen takip şifrelerinin birbirine uymayacağını ve aldatıcı, yn saptırıcı olanların da bulunabileceğini aklınızdan hi ıkartmayınız. Bu tr gmler genellikle hacimli ve ykldr. İşiniz yine bir uzmanla olacaktır. Sormak paylaşım demektir. Ama unutmayın ki; sormamak ve ihtiras gstermek de, sizin iin yorgunluk ve sonu alamamaktır.

Araziyi geniş alan taramasıyla szdkten sonra, arama alanınızı mutlaka 100 m.ye dşrmeye alışınız. Dar alana yoğunlaştığınız zaman artık neticeye ulaşmanız kolaylaşmış demektir. İyi bir işaret okuma tekniğine sahipseniz sizin iin mesele zaten byk lde halledilmiştir. Yasal izin yoluna başvurarak. - yasal bir engel de yoksa- kazı işlemlerine başlayabilirsiniz.